Wyrafinowane zmiany, które zawsze Cię zaskakują.

Są takie polskie słowa, które nie przypominają samych siebie, kiedy je odmieniamy. Każda forma brzmi jak zupełnie inne słowo, które znaczy coś innego. A tu niespodzianka! Brzmi inaczej, a znaczy to samo.

Można pomyśleć, że to bardzo wyrafinowany (ąę 😊) sposób wyrażania się. Wyraz polskiej ekstrawagancji i umiłowania do komplikowania wszystkiego. Ułańska fantazja po prostu. To bardzo kuszący punkt widzenia.

A tu znowu niespodzianka!

Prawda jest banalna.

To skutki zmian fonetycznych w języku staropolskim, dzięki którym język polski jest ąę – zarówno w sensie metaforycznym (być ąę to być wyrafinowanym, eleganckim, szczególnym, drogim, ale też onieśmielającym, zmanierowanym i wywyższającym się), jak i dosłownym – ą i ę bardzo często wymieniamy, tzn. że w jednej formie wyrazu mamy ą, a w drugiej ę.

Przykłady?

Proszę bardzo!

W liczbie pojedynczej jest ą, a w liczbie mnogiej ę.

ząb – zęby

dąb – dęby

wąż – węże

krąg – kręgi

błąd – błędy

rząd – rzędy

W formie nominative jest ą, a w innych może być ę.

Mąż – nie mam męża, rozmawiam z mężem

Miesiące – 5 miesięcy

Pieniądze – nie mam pieniędzy

W podstawowej formie jest ą, a w zdrobieniu lub w innym wyrazie pochodnym ę.

Albo odwrotnie 😊

kęs – kąsek

pięść – piąstka

część – cząstka

sąd – sędzia

mądry – mędrzec

wąchać – węch

ręka – rąk

W formie infinitive i męskim czasie przeszłym jest ą, a w czasie przeszłym rodzaju żeńskiego jest ę.

Wziąć – wziąłem – wzięłam

Zamknąć – zamknąłem – zamknęłam

Zacząć – zacząłem – zaczęłam

Wynająć – wynająłem – wynajęłam

Kopnąć – kopnąłem – kopnęłam

Ziewnąć – ziewnąłem – ziewnęłam

A teraz, po tak dużej dawce polskiej fonetyki i jej nieregularności, należy się Wam nagroda. Może kolacja w dobrej restauracji? Pamiętajcie tylko, żeby była ąę!